سهام چیست؟
تعریف سهم چیست؟
هر شرکت سهامی خاص یا سهامی عام به قسمت‌هایی مساوی تقسیم می‌شود که به هر یک از این قسمت‌ها یک سهم گفته می‌شود.
اگرفرضا ما یک شرکت را به صورت یک کیک بزرگ درنظر بگیریم، این کیک به قسمت‌های دقیقا مساوی تقسیم شود و هر قسمت از این کیک یک سهم است.
اساسی‌ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام این است که همه می‌توانند سهام شرکت‌های عام را خرید و فروش کنند یعنی برای عموم خرید و فروش آن آزاد است، ولی سهام شرکت‌های سهامی خاص تحت مالکیت عده‌ای خاص است.
وقتی که شما یک سهم از شرکت خریداری می‌کنید در فعالیت‌ها، و سود و زیان آن شرکت شریک می‌شوید و سهامدار آن شرکت خواهید بود.
چه شرکت‌هایی می‌توانند سهام خودرا در بورس عرضه کنند؟
شرکت‌هایی که دارای شرایط خاصی هستند و طبق یکسری قوانین خاص که سازمان بورس برای آن‌ها تعیین می‌نماید، می‌توانند سهام خود را در بورس تهران عرضه کنند.
همه افرادی که کد بورسی دریافت کرده‌اند می‌توانند سهام این شرکت‌ها را خرید و فروش کنند.
در بورس تهران بیشترین اوراق بهاداری که خرید و فروش می‌شود سهام است.
سهام یک نوع اوراق بهادار است.
سهام را می‌توان از جهات مختلفی تقسیم کرد:
از نظر شکل:
- سهام با نام
- سهام بی نام
از نظر حقوق دارنده سهام:
- عادی
- ممتاز
از نظر ماهیت آورنده:
- سهام نقدی
- سهام غیر نقدی
توضیح سهام از نظر شکل:
همانطور که در قسمت بالا گفته شد، سهام به دو نوع بی‌نام و با نام تقسیم می‌شود.
سهام بی نام :
اگر در برگه سهام نام کسی به عنوان صاحب سهام درج نشده باشد و یا این برگه در دفتر سهام شرکت به نام کسی ثبت نشده باشد، این سهم یک سهام بی‌نام است.
مالکیت سهام برای کسی است که برگه سهام در دست اوباشد. در واقع اینگونه سهام در قانون تجارت تابع قوانین در وجه اسناد حامل است.
در واقع برای انتقال اعتبار این برگه به دیگری شما نیاز به هیچ گونه تشریفات و قرارداد انتقال ندارید. و ارزش سهام متعلق به کسی است که ورقه سهام را در اختیار دارد.
سهام با نام :
در مقابل سهام بی‌نام، سهام با نام قرار می‌گیرد که مالکیت در سهام با نام و بی نام متفاوت می باشد.
سهم با نام سهمی است که نام دارنده آن در ورقه سهام قید شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت شود. این امر موجب می‌شود هویت صاحب سهام برای شرکت مشخص باشد.
شرایط شکلی انتقال سهم با نام در ماده ۴۰ لایحه قانونی اینگونه پیش بینی شده است که
«انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضا کند.
در موردی که تمامی مبلغ اسمی پرداخت نشده است، نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. هرگونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است».
این قانون به خوبی مشخص میکند هر گونه نقل و انتقال در خصوص این ورقه باید به موجب قرارداد بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده صورت پذیرد.
توضیح از نظر حقوق دارنده سهام:
اگر بخواهیم سهام را بر اساس حقوق دارنده سهم طبقه بندی کنیم دو نوع سهم داریم: سهام عادی و سهام ممتاز
سهام عادی چیست؟
دارنده سهام عادی، در واقع، صاحب کسری از مالکیت شرکت است و تمام ریسک موجود در فعالیت اقتصادی شرکت را به میزان سهامی که در اختیار دارد، متقبل شده است،در بورس تهران فقط سهام عادی معامله می‌شود.
همچنین به سرمایه‌ای که از راه فروش سهام عادی شرکت تامین می‌شود، سرمایه سهمی گفته می‌شود. هیچ شرکتی نمی‌تواند بیش از میزانی که در متن اساسنامه به نام سرمایه مجاز از آن یاد شده است، از راه فروش سهام اضافی سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند، مگر پس از طی تشریفات خاص قانونی.
سهام ممتاز (Preferred Shares) چیست؟
نوعی سهام است که برخی ویژگی‌های اوراق قرضه و سهام عادی را دارد. در صورت انحلال شرکت، صاحبان سهام ممتاز در مقایسه با دارندگان سهام عادی در توزیع دارایی‌های شرکت حق‌تقدم دارند و ممکن است دارای حق‌رای هم باشند.
توجه: در بورس تهران چیزی به عنوان سهام ممتاز وجود ندارد.
پیش از این که سود سهام عادی پرداخت شود باید سود سهام ممتاز (سال جاری و سال‌های گذشته) پرداخت شود. برخی سهام ممتاز نیز قابل تبدیل به سهام عادی هستند و دارندگان آن حق دارند در درصدی از سود اضافی شرکت نیز سهیم شوند.
سود سهام ممتاز به طور ثابت پرداخت می‌شود و در مورد سهام ممتاز با سود انباشته حتی در صورتی که شرکت قادر به پرداخت سود سهام نباشد، سود این گونه سهام به صورت انباشته در سال یا سال‌های بعد پرداخت خواهد شد. گاهی سهام ممتاز پس از چند سال قابل تبدیل به سهام عادی به قیمت ارزش اسمی خواهند بود و در صورتی که قابل بازخرید باشند شرکت در یک تاریخ معین مبلغ بازخرید را به سهامدار پرداخت میکند.
همچنین ممکن است شرکت به میزان ارزش سهام ممتاز خود سهام عادی منتشر و به سهامداران پرداخت کند. اما چنانچه سهام ممتاز از نوع غیرقابل بازخرید باشد، سهامداران به طور مرتب و ثابت سود سهام ممتاز خود را دریافت خواهند کرد. دارنده سهام ممتاز ممکن است حق رای هم داشته باشد، اما بیشتر در صورتی حق رای خواهد داشت که پرداخت سود سهام وی به تعویق افتاده باشد.
در سال‌های پررونق کسب‌وکار که درآمد شرکت افزایش می‌یابد، سود سهامداران عادی نیز افزایش خواهد یافت؛ اما سود سهامداران ممتاز (که دارای نرخ سود ثابت هستند) تغییری نخواهد کرد. سهام ممتاز، معمولا موعد سررسید ندارد. سود سهام ممتاز، به صورت چهارماهه یا نیم‌سال پرداخت می‌شود و نشان‌دهنده‌ی مالکیت بدون حق رأی در یک شرکت است.
در زمان ورشکستگی یا انحلال شرکت، ابتدا بدهی‌های شرکت تسویه می‌شود و سپس باید حقوق صاحبان سهام ممتاز پرداخت شود. باقیمانده‌ی دارایی‌ها به سهامداران عادی تعلق خواهد گرفت. در صورتی که شرکت، اوراق قرضه نیز صادر کرده باشد، باید هنگام پرداخت بدهی‌های خود (قبل از پرداخت سود به سهامداران ممتاز) این اوراق را نیز تسویه کند، زیرا اوراق قرضه در رده‌ی بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرند و از این رو، نسبت به سهام ممتاز از اولویت بالاتری برخوردار خواهند بود.
تفاوت سهام و اوراق قرضه
اما تفاوت اوراق قرضه و سهام چیست ؟
سهام توسط شرکت‌ها برای افزایش سرمایه، عرضه و تقسیم می‌شود تا شرکت‌ها بتوانند کسب‌وکار خود را توسعه داده و یا پروژه‌های جدید را پیش ببرند. تفاوت‌های مهمی بین کسی در هنگام عرضه سهام (در بازار اولیه) خرید میکند نسبت به کسی که از سهامدار دیگری (در بازار ثانویه) سهام شرکت را می‌خرد وجود دارد. وقتی شرکت سهامی عرضه میکند، در ازای پول این کار را انجام می‌دهد.
اوراق قرضه اساساً از چند جهت با سهام متفاوت است. اول اینکه صاحبان اوراق قرضه طلبکار شرکت هستند و حق دریافت سرمایه اصلی خود را دارند. در صورت ورشکستگی، طلبکاران نسبت به سایر ذینفعان اولویت قانونی دارند و در صورتی که شرکتی مجبور به فروش دارایی به منظور پرداخت باشد، آن‌ها در اولویت اول هستند. از طرف دیگر، سهامداران در ردیف آخر قرار دارند و غالباً در صورت ورشکستگی چیزی یا پولی دریافت نمی‌کنند. این بدان معنی است که سرمایه‌گذاری سهام پرریسک‌تر از اوراق قرضه است.
سهام جایزه (Bonus Shares) چیست؟
سهام جایزه در زمان افزایش سرمایه شرکت منتشر و به سهامداران شرکت تعلق می‌گیرد.
زمانی که شرکت از ذخایر آزاد فراوانی برخوردار است، ممکن است بخشی از ذخایر خود را از راه انتشار سهام جایزه، در وجه سهامداران کنونی خود و به نسبت سهامی که در اختیار دارند، به سرمایه تبدیل کند.
مدیران شرکت می‌توانند با انتقال بخشی از حساب ذخایر شرکت به حساب سرمایه سهمی و ثبت دفتری عملیات، این کار را انجام دهند.
پس از انتشار سهام جایزه به طور معمول، قیمت سهام شرکت بسته به تعداد سهام جایزه منتشر شده در بازار سقوط میکند، اما از آنجا که رقم سود هر سهم تغییری نمی‌کند، سهامدار شرکت که اکنون تعداد سهام او افزایش یافته است، پس از چندی با ترمیم قیمت سهام به سود دلخواهی دست پیدا میکند.
مثلا یک سهامدارا دارای 10000 سهم از یک شرکت است، وقتی افزایش سرمایه 100 درصدی از محل سود انباشته انجام می‌شود، این تعداد سهام به 20000 سهم می‌رسد ولی در عوض، قیمت بازگشایی سهم پس از افزایش سرمایه تقریبا نصف می‌شود.
البته قیمت سهم بعد از بازگشایی در بورس، به عرضه و تقاضا بستگی دارد و ممکن است رشد یا افت داشته باشد. اما در هر حال، قیمت تئوریک بازگشایی، دقیقا 50 درصد قیمتی خواهد بود که آخرین بار در بورس معامله شده است.
توضیح از نظر ماهیت آورنده:
سهام همانطور که در بالا گفته شد از نظر ماهیت آورنده به دو صورت نقدی و غیر نقدی می باشد.
سهام نقدی:
سهام نقدی به سهامی گفته می شود که ارزش آن به صورت نقدی پرداخت شده باشد، هم چنین می تواند بخشی از آن به صورت نقدی و بخش دیگر به صورت تعهدی پرداخت شود.
سهام غیر نقدی:
آورده غیر نقدی عبارتست از سهامی که به صورت غیر نقدی شامل: زمین، ساختمان، ماشین آلات، مواد اولیه، خودرو، لوازم اداری ونظایر آن تامین شده باشد.
لازم به توضیح است آورده غیر نقدی باید تقویم و توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری تعیین ارزش شده باشد و گزارش مربوطه در اختیار مجمع عمومی موسس قرار داده شود. چنانچه آورده غیر نقدی توسط مجمع تصویب نگردد مدیون موظف است ظرف فاصله دو مجمع که حداکثر ظرف مدت یک ماه منعقد می‌گردد نسبت به تامین کسری ارزش آورده غیرنقدی اقدام و یا تعهد خود را به صورت نقد تبدیل و تادیه نماید، در غیر این صورت تعهدات مربوطه در خصوص خرید سهام لغو و شرکت فرد دیگری از پذیره نویسان را جایگزین وی خواهد نمود.
سهام گران قیمت چیست؟
بالا بودن قیمت یک سهم دلیل بر گران بودن آن سهم نیست، به طور مثال درحالت اول قیمت یک سهم ۱۰۰۰۰تومان می‌باشد و ارزش آن سهم ۱۵۰۰۰تومان ودرحالت دوم قیمت یک سهم ۵۰۰تومان است ولی ارزش آن سهم ۳۰۰ تومان، در حالت اول سهم گران نیست اما درحالت دوم سهم گران می‌باشد و ما برچه اساسی آن را می‌سنجیم؟ براین اساس که وقتی ارزش یک سهم بالاتر از قیمت آن باشداحتمالا پس از گذشت زمان قیمت سهم به سمت ارزش میل میکند حال اگر سهم ۱۰۰۰۰تومان است باگذشت زمان به سمت ۱۵۰۰۰ تومان میل میکند و قیمت آن افزایش می‌یابد و بالعکس آن اگر ارزش یک سهم کمتر از قیمت آن باشدهمانطور که گفتیم احتمالا در گذر زمان قیمت به سمت ارزش میل میکند پس در حالت دوم قیمت سهم از ۵۰۰ تومان به ۳۰۰ تومان کاهش پیدا میکند پس سهم گران است، سوالی که پیش می‌آید این است که ارزندگی یک سهم را چطور بررسی می‌کنیم؟ ارزندگی یک سهم رو به روش‌های گوناگونی بررسی می‌کنیم به طور مثال در شرکت‌های سرمایه‌گذاری براساس خالص ارزش دارایی آن‌ها، درشرکت‌های تولیدی با استفاده از روش جایگزینی وارزش دلاری آن می‌سنجیم و…
دیدگاهتان را بنویسید