شاخص بورس چیست؟
بهتر است ابتدا این مطلب را بخوانید: | بورس چیست؟
اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و یا اینکه به طور دقیق با شاخص کل بورس و انواع مختلف شاخص بازار بورس آشنا شوید، با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس، معیاری برای سنجیدن و ارزیابی وضعیت عمومی بازار بورس است که بر مبنای آن می‌توان گفت روند بازار در یک بازه زمانی خاص، مثبت یا منفی بوده است و یا در تعبیری دیگر به‌طورکلی شاخص را ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر می‌دانند.
سرمایه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید یا فروش سهام شرکتهای بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگونی نظیر روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنین وضعیت بازار را بررسی کنند.
در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد Tse -> Tehran Stock Exchange نمایش داده می شود، شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند.
انواع شاخص‌ها
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود.
شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.
برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل و جواب سوال “شاخص بورس چیست؟“، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی متناسب با وزن آن‌ها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.
شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات شاخص کل است.
مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.
شاخص کل هم وزن
تغییرات قیمت شرکتهای بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکتهای کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.
برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکتهای بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.
شاخص قیمت
شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.
مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است.
تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکتهای بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.
شاخص بازده نقدی
شاخص بازده نقدی، نشانگر میانگینِ بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها است. شرکت‌ها در پایان سال مالی خود معمولا قسمتی از سودِ کل خود را به افرادی که در زمان برگزاری مجمع سهامدار شرکت بودند، اختصاص می‌دهند.
شاخص قیمت صنایع
شاخص صنعت: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکتهای فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.
شاخص قیمت مالی: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکتهای فعال در بخش واسطه‌گری‌های مالی را نشان می‌دهد.
شاخص آزاد شناور
برای آشنا شدن با این شاخص ابتدا باید با مفهوم سهام شناور آشنا شویم.
سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریداران آن معمولا قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارند و تنها به دید سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید سهام می‌کنند. انتظار می‌رود که این سهام در آینده‌ای نزدیک نیز قابل معامله باشد.
شاخص آزاد شناور همانند شاخص کل محاسبه می‌شود، ولی به‌جای وزن کل تنها از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود. با استفاده از این شاخص، می‌توان رفتار بخشی از بازار که قدرت نقدشوندگی بالایی دارد را شناسایی کرد.
شاخص بازار اول و دوم
بورس اوراق بهادار شامل دو بازار اول و دوم است.
برای بررسی اینکه چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار شرکت‌ها را از نظر میزان فعالیت و کارایی، میزان نقدشوندگی و همچنین میزان سرمایه، مورد بررسی قرار می‌دهد. شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند در بازار اول جای می‌گیرند.
سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی را در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند. هر کدام از این دو بازار نیز دارای شاخص منحصر به خود است.
شاخص بازار اول سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌هایی که در آن جای گرفته‌اند را نشان می‌دهد. شاخص بازار دوم نیز سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای عضو خود را نشان می‌دهد.
بازار اول بورس خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است که هر کدام از این تابلو‌ها نیز شاخص مربوط به خود را دارد.
شاخص فرابورس
تعداد زیادی از شرکت‌ها وجود دارند که شرایط ورود و پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند؛ بنابراین سهامشان در فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار فرابورس نسبت به بورس ریسک بیشتری دارد، چون شرکت‌هایی که سهامشان در این بازار معامله می‌شود، ممکن است سودآوری بالایی نداشته باشند.شرکتهای عضو فرابورس معمولا نسبت به شرکتهای بورسی از نظر میزان سرمایه و سهام آزاد شناور نیز در جایگاه مناسبی قرار ندارند و حتی ممکن است افشای اطلاعات توسط آن‌ها به‌درستی انجام نگیرد. این شاخص تاثیر‌پذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس است. به نوعی دیگر بازده کل فرابورس را نشان می‌دهد.
شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟
حال که پاسخ سوال “شاخص بورس چیست؟” را دریافتیم، این روزها در سایت‌های خبری و یا رسانه‌ها، اخباری از قبیل ریزش ۱۵,۰۰۰ واحدی شاخص و یا رشد ۲۰,۰۰۰ واحدی آن می‌شنویم. افراد زیادی ادعا می‌کنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد ۱۰,۰۰۰ واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟
برای بررسی شاخص، بهتر است به‌جای تغییرات عددی، به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر ۱۰۰,۰۰۰ واحد بود، رشد ۳,۰۰۰ واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب می‌شد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود ۳% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از ۵۰۰,۰۰۰ هزار واحد عبور کرده است، رشد ۳,۰۰۰ واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل ۰.۶% است.
بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق می‌افتد به‌جای عدد از درصد استفاده کنیم. استفاده از درصد به ما کمک می‌کند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیح‌تری داشته باشیم.
امدواریم که این مقاله توانسته باشد دید لازم و کافی را در خصوص شاخص بورس به شما داده باشد
دیدگاهتان را بنویسید