بازار اولیه و بازار ثانویه
بازار اولیه و بازار ثانویه
عرضه سهام شرکت‌های بورسی در دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه انجام می‌گیرد.
در واقع، (بازار اولیه) و (بازار ثانویه) اصطلاحات متمایزی هستند؛ بازار اولیه به بازاری اشاره دارد که در آن اوراق بهادار ایجاد می شوند، در حالی که در بازار ثانویه، این اوراق بین سرمایه گذارها معامله می شوند.
درشرکت‌های سهامی عام قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌شود که بدین منظور شرکت اقدام به پذیره نویسی توسط نماینده شرکت، که می‌تواند یک بانک یا یک موسسه مجاز باشد، می‌نماید.
قابل درک است که شرکت‌های بازرگانی می‌بایستی با اقدام فعالیت‌هایی برای خود تامین مالی کنند، این تامین مالی و پرداخت هزینه‌های رشد و توسعه به سرمایه‌گذاری بسیاری نیاز دارد و تامین و تهیه این سرمایه در زمانی محدود و کوتاه امکان‌پذیر نیست و شرکت‌های بازرگانی باید از منابع دیگری برای تامین مالی استفاده کنند. در این زمان بازارهای مالی، این امکان را به شرکت‌های بازرگانی و همچنین دولت‌ها می‌دهد که از طریق فروش اوراق بهادار نیاز‌های مالی خود را برطرف کنند. همانطور که می‌دانید بازار سرمایه به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم می‌شود.
شرکت‌ها و دولت‌ها با فروش اوراق بهادار یا سهام خود در بازار اولیه بورس، بودجه مورد نظرشان را تأمین می‌کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با خرید سهام در این بازار بر بازده سرمایه خود بیافزایند. اما بازار ثانویه بستری است که سرمایه‌گذاران می‌توانند در آن آزادانه سهام را بدون دخالت شرکت صادرکننده اوراق بهادار داد و ستد کنند. در این معامله، شرکت صادرکننده در تولید درآمد شرکت نمی‌کند و ارزش‌گذاری سهام بیشتر بر اساس عملکردش در بازار تعیین می‌شود. بدین ترتیب، درآمد در این بازار از طریق فروش سهام از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر حاصل می‌شود.
بازار اولیه (primary market)
بازار اولیه زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار می‌گیرد؛ در واقع بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکت‌ها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است یا سایر مؤسسات مجاز صورت می‌پذیرد. در این بازار فروشنده اوراق همیشه خود شرکتی است که سهامش در حال عرضه است.
بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟
همه شرکت‌ها برای انجام فعالیت‌های خود به سرمایه نیاز دارند که این سرمایه می‌تواند به صورت سهام یا وام باشد. به منظور افزایش سرمایه به شکل سهام، یک شرکت می‌تواند اوراق خود را به عموم مردم بفروشد. وقتی سهام‌ها مستقیماً به عموم مردم فروخته می‌شوند، این کار از طریق بازار اولیه بورس انجام می‌شود. سرمایه گذاران معمولا در بازار اولیه بورس، برای خرید اوراق بهادار مبلغ کم‌تری به نسبت بازار ثانویه پرداخت می‌کنند. بازار اولیه، هم برای بازار سرمایه و هم برای کل اقتصاد بسیار حیاتی است. در واقع این بازار، محلی است که در آن سرمایه شکل می‌گیرد.
انتشار کلیه اوراق بهادار در بازار اولیه بورس، تحت مقررات سختگیرانه‌ای قرار دارد. شرکت‌ها در ابتدا باید بیانیه‌های خود را به کمیسیون بورس اوراق بهادار ارائه دهند و سپس صبر کنند تا پیش از انتشار در عرضه عمومی، تائیدیه خود را دریافت کنند. انتشار اوراق بهادار در چنین بازاری به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا پیش از وارد شدن به بازار ثانویه، سرمایه بیشتری جذب کنند. حق و حقوق سرمایه گذاران فعلی نیز بر اساس میزان سهامی که اکنون در اختیار دارند به آن‌ها ارائه می‌شود و دیگر سرمایه گذاران نیز می‌توانند در سهام جدید سرمایه گذاری کنند.
از آنجایی که اکثر منتشرکنندگان اوراق بهادار همیشه درگیر فعالیت‌های مربوط به افزایش سرمایه نیستند، ممکن است از تجربه کافی جهت انجام این کار برخوردار نباشند. از طرفی هم عرضه‌کنندگان سرمایه پراکنده هستند و دستیابی به آن‌ها نیازمند وجود سازمان خاصی است. در نتیجه شرکت‌ها برای انتشار اوراق بهادار خود به سراغ «موسسات تامین سرمایه» می‌روند. موسسات تامین سرمایه در طراحی و فروش اوراق بهادار در بازارهای اولیه و ثانویه متخصص هستند و به عنوان واسطه‌ای میان منتشرکنندگان و سرمایه گذاران قرار می‌گیرند. منتشرکنندگان، اوراق بهادار خود را به موسسات تامین سرمایه می‌فروشند. این موسسات برای شرکت‌هایی که به دنبال افزایش سرمایه آن هم به مقدار زیاد هستند امکاناتی را مانند مشاوره، تضمین فروش اوراق بهادار و بازاریابی فراهم می‌کنند.
عرضه اولیه
عرضه اولیه در واقع نمونه‌ای از یک بازار اولیه است که در آن فروشنده اوراق در واقع همان عرضه کننده اوراق است. در واقع شما در بازار اولیه اوراق بهادار را به طور مستقیم و بدون واسطه از شرکت ارائه کننده آن خریداری می‌کنید. در عرضه اولیه شرکت ها، درصد مشخصی از کل سهام یک شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار ارائه شده و با قیمت مشخصی توسط سرمایه گذاران خریداری می‌شود.
بازار ثانویه (secondary markets)
بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را به وجود می‌آورد تا بعد از اینکه در مرحله پذیره نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه گذاران بتوانند آن‌ها را دوباره خرید و فروش کنند. بازارهای اولیه بدون وجود بازارهای ثانویه نمی‌توانند به خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه گذار پس از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، تمایل نداشته باشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به راحتی و با کمترین هزینه اوراق خود را بفروشد. وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم می‌سازند تا آن‌ها بتوانند در هر زمانی که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها بفروشند. البته چنین فروشی می‌تواند با زیان نیز همراه باشد. اما گاهی زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد.
ویژگی بازار ثانویه
۱. هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله‌ها
۲. برای سرمایه گذاران نقدینگی به همراه می‌آورد. هر فروشنده‌ای که نیاز به پول نقد داشته باشد، می‌تواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به راحتی به فروش برساند.
۳. در بازار ثانویه، هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس می‌شود.
۴. عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می‌کند.
۵. جایگزینی برای پس‌انداز است.
۶. بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از جانب دولت روبرو هستند. چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکت‌ها و سرمایه گذاران به حساب می‌آیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین می‌کند.
تفاوت بازار اولیه و ثانویه
1.شرکت‌ها پس از پذیره نویسی در بازار اولیه می‌توانند سهام خود را به فروش بگذارند اما پس از آن دیگر سهامشان در بازار ثانویه (بورس اوراق بهادار) مورد معامله قرار خواهد گرفت.
2.در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق می‌گیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایه گذاری است که اوراق را می‌فروشد.
3. معمولا سرمایه گذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمی‌کنند. چون شرکت صادرکننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش می‌گذارد و خرید آن نیازمند سرمایه بزرگی است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران می‌توانند هر تعداد سهام مورد نظر خود را خریداری کنند.
4.در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک سرمایه گذاری انجام می شود اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران از طریق کارگزار، معاملات خود را انجام می دهند.
5.در بازار اولیه، سرمایه گذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری می‌کنند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران خریداری می‌کنند.
6.در بازار اولیه، شرکت‌ها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی می‌فروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری می‌کنند.
7.در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می‌رسد و معمولا دچار نوسان نمی‌شود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است.
دیدگاهتان را بنویسید